Β' ΕΚΔΟΣΗ
TOMOI 31 - 40
31
Για αιώνες η Ανατολή δεν υπήρχε στον οπτικό ορίζοντα της Δύσης. Μόνο κατά τον Πρώιμο Μεσαίωνα, στον απόηχο των σπουδαίων ταξιδιών που πραγματοποίησαν έμποροι όπως ο Μάρκο Πόλο και της ακμής του Δρόμου του Μεταξιού, η Ανατολή μπήκε στο στόχαστρο της Ευρώπης. Οι πολιτισμοί της Ανατολής αποτέλεσαν έκτοτε αντικείμενο διερεύνησης, που συχνά τροφοδοτούνταν από τις προκαταλήψεις του χριστιανικού κόσμου και από τη φαντασία ενός πληθυσμού που διψούσε για τον εξωτισμό και την καινοτομία. Σήμερα, χάρη στη μελέτη των ελάχιστων χαρτογραφικών έργων από την Ανατολή που έχουν φτάσει μέχρι τις μέρες μας, γνωρίζουμε πως εκείνη την εποχή στο ανατολικό τμήμα της Ασίας επικρατούσε μια αντίληψη για τον κόσμο πολύ διαφορετική από την ευρωπαϊκή.
-Παγκόσμιος χάρτης
του Ναγκακούμπο Σεκισούι-
Το 1785 περίπου ο Ναγκακούμπο Σεκισούι, ο πρώτος Ιάπωνας χαρτογράφος που εργάστηκε στηριζόμενος σε επιστημονικές μεθόδους, εξέδωσε έναν παγκόσμιο χάρτη στον οποίο σημειώνονταν τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Ο χάρτης, βασισμένος σε αυτόν του Ματέο Ρίτσι του 1602, συνοδευόταν από ένα εκτενές περιγραφικό κείμενο και επηρέασε πολύ την καλλιεργημένη τάξη της Ύστερης Περιόδου Έντο (1603-1868), μεταβάλλοντας την κοσμοθεωρία της.
του Ναγκακούμπο Σεκισούι-
Το 1785 περίπου ο Ναγκακούμπο Σεκισούι, ο πρώτος Ιάπωνας χαρτογράφος που εργάστηκε στηριζόμενος σε επιστημονικές μεθόδους, εξέδωσε έναν παγκόσμιο χάρτη στον οποίο σημειώνονταν τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Ο χάρτης, βασισμένος σε αυτόν του Ματέο Ρίτσι του 1602, συνοδευόταν από ένα εκτενές περιγραφικό κείμενο και επηρέασε πολύ την καλλιεργημένη τάξη της Ύστερης Περιόδου Έντο (1603-1868), μεταβάλλοντας την κοσμοθεωρία της.
32
Η κοινωνική και αστική χαρτογραφία εμφανίστηκε το 19ο αιώνα με στόχο τη συλλογή στατιστικών δεικτών που να επιτρέπουν στους κυβερνώντες των μεγάλων βιομηχανοποιημένων πόλεων να επιλύσουν ορισμένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα της κοινωνίας, όπως οι επιδημίες ή η φτώχεια.
-Χάρτης της ανέχειας στο Λονδίνο,
του Τσαρλς Μπουθ-
Ένας από τους πιο γνωστούς χάρτες των πρώτων εκείνων χρόνων της κοινωνικής και αστικής χαρτογραφίας είναι αυτός που δημιούργησε ο Βρετανός κοινωνιολόγος Τσαρλς Μπουθ, ο οποίος διεξήγαγε έρευνα επάνω στην εργατική τάξη του Λονδίνου και εντόπισε στο αστικό περιβάλλον τους πιο ευπαθείς πληθυσμούς. Ο χάρτης που σχεδίασε το 1889 είναι ο πρώτος που δημιουργήθηκε με βάση ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους και, για το λόγο αυτό, θεωρείται μία εξαιρετική συμβολή στο χώρο της κοινωνιολογίας.
του Τσαρλς Μπουθ-
Ένας από τους πιο γνωστούς χάρτες των πρώτων εκείνων χρόνων της κοινωνικής και αστικής χαρτογραφίας είναι αυτός που δημιούργησε ο Βρετανός κοινωνιολόγος Τσαρλς Μπουθ, ο οποίος διεξήγαγε έρευνα επάνω στην εργατική τάξη του Λονδίνου και εντόπισε στο αστικό περιβάλλον τους πιο ευπαθείς πληθυσμούς. Ο χάρτης που σχεδίασε το 1889 είναι ο πρώτος που δημιουργήθηκε με βάση ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους και, για το λόγο αυτό, θεωρείται μία εξαιρετική συμβολή στο χώρο της κοινωνιολογίας.
33
Τον 19ο αιώνα οι μεγάλοι εξερευνητές ονειρεύονταν να φτάσουν στις πολικές περιοχές και να τις κατακτήσουν. Οι ακραίες κλιματικές συνθήκες όμως και η έλλειψη της απαραίτητης τεχνολογίας είχαν συμβάλει στην αποτυχία πολλών αποστολών. Ωστόσο, ορισμένοι τα κατάφεραν και έγραψαν ιστορία, όπως ο Τζέιμς Κουκ, ο Έρνεστ Σάκλετον, ο Ρόαλντ Άμουνσεν και ο Ρόμπερτ Σκοτ, οι σπουδαιότεροι εκπρόσωποι της «ηρωικής εποχής των εξερευνήσεων».
-Χάρτης του Νότιου Πόλου
του Άουγκουστ Πίτερμαν-
Τον ίδιο αιώνα ο γερμανικός εκδοτικός οίκος Justus Perthes ήταν ο σημαντικότερος στην Ευρώπη που εξειδικευόταν στις γεωγραφικές και χαρτογραφικές εκδόσεις. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα κυκλοφόρησε έναν από τους καλύτερους μέχρι τότε χάρτες του Νότιου Πόλου, εκείνον του Άουγκουστ Πίτερμαν.
του Άουγκουστ Πίτερμαν-
Τον ίδιο αιώνα ο γερμανικός εκδοτικός οίκος Justus Perthes ήταν ο σημαντικότερος στην Ευρώπη που εξειδικευόταν στις γεωγραφικές και χαρτογραφικές εκδόσεις. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα κυκλοφόρησε έναν από τους καλύτερους μέχρι τότε χάρτες του Νότιου Πόλου, εκείνον του Άουγκουστ Πίτερμαν.
34
H σάτιρα γνώρισε μεγάλη άνθηση τον 19ο αιώνα μέσω της χαρτογραφίας. Οι σατιρικοί χάρτες αποτέλεσαν το κατάλληλο μέσο για την ανάδειξη διάφορων πτυχών της πραγματικότητας από μια διαφορετική οπτική και στόχευαν στον σχολιασμό και στην κριτική της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, ενώ εξυπηρέτησαν και την προπαγάνδα. Η αλληλεπίδραση χαρτογραφίας και σάτιρας είχε στόχο τη διακωμώδηση, δηλαδή να τέρψει τον θεατή και συνάμα να καυτηριάσει πρόσωπα, καταστάσεις, κοινωνικά προβλήματα και διάφορους θεσμούς.
-Ο Τζον Μπουλ και οι φίλοι του,
του Φρέντρικ Ρόουζ-
Ο σατιρικός χάρτης που εξετάζεται σε αυτό τον τόμο δημοσιεύθηκε το 1900 και αφορά τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των ισχυρότερων ευρωπαϊκών χωρών της εποχής, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ιμπεριαλιστικά έθνη, και κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, που το ενσαρκώνει ο ήρωας μυθοπλασίας Τζον Μπουλ.
του Φρέντρικ Ρόουζ-
Ο σατιρικός χάρτης που εξετάζεται σε αυτό τον τόμο δημοσιεύθηκε το 1900 και αφορά τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των ισχυρότερων ευρωπαϊκών χωρών της εποχής, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ιμπεριαλιστικά έθνη, και κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, που το ενσαρκώνει ο ήρωας μυθοπλασίας Τζον Μπουλ.
35
Με την έλευση της βιομηχανικής εποχής, ήταν επιτακτική η ανάγκη για τις προηγμένες χώρες να κατασκευάσουν ένα δίκτυο μεταφορών και συγκοινωνιών που να συνδέει τα κέντρα παραγωγής τόσο με τις μεγαλουπόλεις, όσο και με τους φυσικούς πόρους και τις πρώτες ύλες. Η αποτελεσματική πρόοδος και η εμπορευματοποίηση της βιομηχανικής παραγωγής μετατράπηκαν συνεπώς στους νέους μοχλούς ανάπτυξης της χαρτογραφίας.
-Οι κεντρικές σιδηροδρομικές γραμμές της Νέας Υόρκης της εταιρείας Erie Railroad-
Η σιδηροδρομική εταιρεία Erie Railroad ανέλαβε, στα μέσα του 19ου αιώνα, την κατασκευή και τη διαχείριση των γραμμών που έπρεπε να ενώσουν τα στρατηγικά σημεία του βιομηχανικού τομέα της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Ο χάρτης που αναλύουμε σε αυτόν τον τόμο, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1927, αποτυπώνει το περίπλοκο δίκτυο αυτών των οδών επικοινωνίας.
Η σιδηροδρομική εταιρεία Erie Railroad ανέλαβε, στα μέσα του 19ου αιώνα, την κατασκευή και τη διαχείριση των γραμμών που έπρεπε να ενώσουν τα στρατηγικά σημεία του βιομηχανικού τομέα της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Ο χάρτης που αναλύουμε σε αυτόν τον τόμο, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1927, αποτυπώνει το περίπλοκο δίκτυο αυτών των οδών επικοινωνίας.
36
Η κατάρτιση χαρτών για στρατιωτικούς σκοπούς έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην ιστορία της χαρτογραφίας. Και οι πολεμικές συγκρούσεις, από την Αναγέννηση και έπειτα, έχουν προωθήσει την παραγωγή κάθε είδους χαρτών, όπως κατόψεις οχυρών και τοπογραφικούς χάρτες μεγάλης κλίμακας. Επίσης, από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και έπειτα, εισήχθησαν νέες τεχνολογίες στην κατάρτιση χαρτών, όπως η εναέρια φωτογράφιση.
-Χάρτης της μάχης του Στάλινγκραντ,
του Γερμανικού Στρατού-
Μια από τις πιο αιματηρές πολεμικές συγκρούσεις της σύγχρονης εποχής ήταν η μάχη του Στάλινγκραντ, για την οποία ο γερμανικός στρατός κατάρτισε το 1942 ένα λεπτομερή αστικό χάρτη με δεδομένα για τις θέσεις του εχθρού στη νότια περιοχή της πόλης. Πρόκειται για ένα αξιόλογο παράδειγμα της ακρίβειας των στρατιωτικών χαρτών του 20ού αιώνα, και τον μελετάμε σ’ αυτό τον τόμο.
του Γερμανικού Στρατού-
Μια από τις πιο αιματηρές πολεμικές συγκρούσεις της σύγχρονης εποχής ήταν η μάχη του Στάλινγκραντ, για την οποία ο γερμανικός στρατός κατάρτισε το 1942 ένα λεπτομερή αστικό χάρτη με δεδομένα για τις θέσεις του εχθρού στη νότια περιοχή της πόλης. Πρόκειται για ένα αξιόλογο παράδειγμα της ακρίβειας των στρατιωτικών χαρτών του 20ού αιώνα, και τον μελετάμε σ’ αυτό τον τόμο.
37
Η εισαγωγή της εναέριας χαρτογράφησης έδωσε το έναυσμα για την ανάπτυξη και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών στη χαρτογραφία. Από τότε και μέχρι την εποχή που εμφανίστηκαν οι χαρτογραφικές πλατφόρμες γεωχωρικών δεδομένων, οι τεχνικές δημιουργίας και αναπαραγωγής χαρτών έχουν υποστεί ριζικές μεταβολές.
-Ο χάρτης Dymaxion,
του Μπάκμινστερ Φούλερ-
Ανάμεσα στους αναρίθμητους τύπους χαρτογραφικών προβολών, ξεχωρίζει η πατέντα του Αμερικανού αρχιτέκτονα Μπάκμινστερ Φούλερ. Ο πρωτότυπος αυτός χάρτης, που καταρτίστηκε το 1954, αναπαριστά τον κόσμο πάνω στην επιφάνεια του αναπτύγματος ενός πολύεδρου. Ως βάση της προβολής, χρησιμοποιείται ένα εικοσάεδρο που επιτρέπει την αναπαράσταση όλου του πλανήτη.
του Μπάκμινστερ Φούλερ-
Ανάμεσα στους αναρίθμητους τύπους χαρτογραφικών προβολών, ξεχωρίζει η πατέντα του Αμερικανού αρχιτέκτονα Μπάκμινστερ Φούλερ. Ο πρωτότυπος αυτός χάρτης, που καταρτίστηκε το 1954, αναπαριστά τον κόσμο πάνω στην επιφάνεια του αναπτύγματος ενός πολύεδρου. Ως βάση της προβολής, χρησιμοποιείται ένα εικοσάεδρο που επιτρέπει την αναπαράσταση όλου του πλανήτη.
38
Η ανάγκη να γνωρίσουμε τη θάλασσα ώστε να τη διασχίζουμε με ασφάλεια έκανε τους θεωρητικούς να στραφούν στη μελέτη της θάλασσας από την εποχή της Αναγέννησης. Ωστόσο, η έλλειψη κατάλληλων τεχνικών και οργάνων για την ναυσιπλοΐα έβαλε φρένο στην ανάπτυξη αυτού του πεδίου. Η Αμερικανή γεωλόγος και ωκεανογράφος Μαρί Θαρπ ήταν η πρωτοπόρος που, τον 20ο αιώνα, σχεδίασε με λεπτομέρεια και ακρίβεια τον θαλάσσιο πυθμένα. Από τότε, η ωκεανογραφία συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι και στις μέρες μας.
-Το ωκεάνιο και γήινο ανάγλυφο του κόσμου,
των Μαρί Θαρπ και Μπρους Τ. Χίζεν-
Το 1976 δημοσιεύθηκε ο πρώτος χάρτης του ωκεάνιου πυθμένα. Το έργο των Αμερικανών Θαρπ και Χίζεν έθεσε τα θεμέλια για τη στοιχειοθέτηση της γεωλογικής θεωρίας των τεκτονικών πλακών και της μετατόπισης των ηπείρων.
των Μαρί Θαρπ και Μπρους Τ. Χίζεν-
Το 1976 δημοσιεύθηκε ο πρώτος χάρτης του ωκεάνιου πυθμένα. Το έργο των Αμερικανών Θαρπ και Χίζεν έθεσε τα θεμέλια για τη στοιχειοθέτηση της γεωλογικής θεωρίας των τεκτονικών πλακών και της μετατόπισης των ηπείρων.
39
Η επιθυμία να γνωρίσουμε την ακριβή μορφή της Γης και τα χαρακτηριστικά της επιφάνειάς της έχει ανησυχήσει τους ανθρώπους από πολύ παλιά. Ένας μοναχός του 14ου αιώνα, ο Ρισάρντ ντε Μπιρί, ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο γεωλογία, αλλά γενικώς θεωρείται πως ο Τζέιμς Χάτον είναι ο πρώτος νεώτερος γεωλόγος. Σήμερα, οι νέες τεχνολογίες απεικονίζουν τα χαρακτηριστικά του εδάφους ανταποκρινόμενες σε πολλαπλά συμφέροντα και ενδιαφέροντα.
-Γεωλογικός χάρτης του κόσμου σε κλίμακα
1:35 000 000,
από τον Φιλίπ Μπουίς (CGMW)-
Ο χάρτης που μελετάμε σ’ αυτό τον τόμο, σε κλίμακα 1:35 000 000, αποτελεί την πιο επικαιροποιημένη εκδοχή των σημερινών γεωλογικών γνώσεων. Διαπρέπει, πιο συγκεκριμένα, για την αναπαράσταση των πολύπλοκων σχέσεων του φυσικού κόσμου, η γνώση των οποίων είναι βασική για τον εντοπισμό φυσικών πόρων και την προστασία του περιβάλλοντος.
1:35 000 000,
από τον Φιλίπ Μπουίς (CGMW)-
Ο χάρτης που μελετάμε σ’ αυτό τον τόμο, σε κλίμακα 1:35 000 000, αποτελεί την πιο επικαιροποιημένη εκδοχή των σημερινών γεωλογικών γνώσεων. Διαπρέπει, πιο συγκεκριμένα, για την αναπαράσταση των πολύπλοκων σχέσεων του φυσικού κόσμου, η γνώση των οποίων είναι βασική για τον εντοπισμό φυσικών πόρων και την προστασία του περιβάλλοντος.
40
Χάρη στις νέες τεχνολογίες, η χαρτογραφία έχει γίνει πλέον ψηφιακή. Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για μεγάλη μετατροπή, η οποία από το 1990 και έπειτα έχει επιταχυνθεί με τη χρήση, μεταξύ άλλων, των ΣΓΠ (Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών). Παράλληλα, εξερευνώνται οι τεράστιες δυνατότητες της συλλογικής χαρτογραφίας.
Επίσης, τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει αναγεννηθεί το καλλιτεχνικό πνεύμα που χαρακτήρισε τη χρυσή εποχή της χαρτογραφίας. Σ' αυτό το πλαίσιο, οι χάρτες μοιάζουν να ξαναβρίσκουν την καλλιτεχνική τους πτυχή.
Επίσης, τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει αναγεννηθεί το καλλιτεχνικό πνεύμα που χαρακτήρισε τη χρυσή εποχή της χαρτογραφίας. Σ' αυτό το πλαίσιο, οι χάρτες μοιάζουν να ξαναβρίσκουν την καλλιτεχνική τους πτυχή.
-Σχέδιο του Παρισιού,
από τον Εντ Φέρμπερν-
Ο Εντ Φέρμπερν, Βρετανός καλλιτέχνης, συνδυάζει στα έργα του χαρτογραφία και πορτρέτο, επεμβαίνοντας σε χάρτες στους οποίους αλλάζει σταδιακά τα περιγράμματα και τη διάταξη έτσι ώστε να βγάλει απ' αυτούς μια ανθρώπινη μορφή. Πρόκειται για έναν πολύ ωραίο συγχρονισμό χαρτογραφίας και τέχνης.
από τον Εντ Φέρμπερν-
Ο Εντ Φέρμπερν, Βρετανός καλλιτέχνης, συνδυάζει στα έργα του χαρτογραφία και πορτρέτο, επεμβαίνοντας σε χάρτες στους οποίους αλλάζει σταδιακά τα περιγράμματα και τη διάταξη έτσι ώστε να βγάλει απ' αυτούς μια ανθρώπινη μορφή. Πρόκειται για έναν πολύ ωραίο συγχρονισμό χαρτογραφίας και τέχνης.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Τον 16ο αιώνα εμφανίζεται στην Ευρώπη ένας τύπος απεικονιστικού χάρτη όπου διαφαίνεται η πρόθεση να πειστεί ένα ευρύ κοινό για την ορθότητα μιας πολιτικής ιδέας. Έκτοτε, η κατάρτιση ιδεολογικών χαρτών συνεχίστηκε χωρίς διακοπή. Τα τελευταία διακόσια χρόνια, οι χάρτες χρησιμοποιούνται ευρύτατα για τη διάδοση ιδεολογικών μηνυμάτων, δηλαδή ιδεών για το πώς είναι ή πώς θα έπρεπε να είναι ο κόσμος. Τη χρήση αυτή την διευκόλυναν τόσο η ανάπτυξη της θεματικής χαρτογραφίας όσο και η βελτίωση και η μείωση του κόστους εκτύπωσης και, πιο πρόσφατα, η διάδοση του διαδικτύου.
-Ο Leo Belgicus
του Γιάνσον Φίσερ-
Ο βελγικός Λέοντας χρησιμοποιήθηκε ως εραλδικό και χαρτογραφικό σύμβολο για να απεικονίσει την ιστορική περιοχή των Κάτω Χωρών το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, ενώ μαινόταν ο πόλεμος της Φλάνδρας (1568-1648). Ο πανέμορφος αυτός χάρτης, που καταρτίστηκε το 1611, περιέχει πολυάριθμες αναφορές στην πολυπόθητη ειρήνη, και ως εκ τούτου θεωρείται ως ένας από τους πρώτους προπαγανδιστικούς χάρτες στην Ιστορία.
του Γιάνσον Φίσερ-
Ο βελγικός Λέοντας χρησιμοποιήθηκε ως εραλδικό και χαρτογραφικό σύμβολο για να απεικονίσει την ιστορική περιοχή των Κάτω Χωρών το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, ενώ μαινόταν ο πόλεμος της Φλάνδρας (1568-1648). Ο πανέμορφος αυτός χάρτης, που καταρτίστηκε το 1611, περιέχει πολυάριθμες αναφορές στην πολυπόθητη ειρήνη, και ως εκ τούτου θεωρείται ως ένας από τους πρώτους προπαγανδιστικούς χάρτες στην Ιστορία.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Η κινεζική χαρτογραφία υπήρξε ο πιο άμεσος και σαφής μάρτυρας των προόδων που σημείωσε η Αυτοκρατορία στα μαθηματικά, την αστρονομία και τη ναυσιπλοΐα σε μια εποχή όπου στην Ευρώπη δεν είχαν ακόμα εμφανιστεί οι κλασικοί χάρτες. Αναμφίβολα οι Κινέζοι χαρτογράφοι υπήρξαν οι πρώτοι που ανήγαγαν αυτόν τον κλάδο σε τέχνη και σε ωφέλιμη επιστήμη.
-Ο Χάρτης Σέλντεν-
Ο χάρτης που παρουσιάζουμε στον παρόντα τόμο, και ο οποίος ανάγεται στα πρώτα έτη του 16ου αιώνα, είναι το παλαιότερο δείγμα ναυτικού χάρτη της δυναστείας Μινγκ. Ο Χάρτης του Σέλντεν, του οποίου δεν γνωρίζουμε τον δημιουργό, απεικονίζει τους εμπορικούς δεσμούς που διατηρούσε η κινεζική δυναστεία με τη νοτιοανατολική Ασία, τον αραβικό κόσμο, την Αμερική και την Ευρώπη.
Ο χάρτης που παρουσιάζουμε στον παρόντα τόμο, και ο οποίος ανάγεται στα πρώτα έτη του 16ου αιώνα, είναι το παλαιότερο δείγμα ναυτικού χάρτη της δυναστείας Μινγκ. Ο Χάρτης του Σέλντεν, του οποίου δεν γνωρίζουμε τον δημιουργό, απεικονίζει τους εμπορικούς δεσμούς που διατηρούσε η κινεζική δυναστεία με τη νοτιοανατολική Ασία, τον αραβικό κόσμο, την Αμερική και την Ευρώπη.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Τον 16ο αιώνα, από τη στιγμή που έγινε αντιληπτό ότι η νέα ξηρά την οποία είχε ανακαλύψει ο Χριστόφορος Κολόμβος δεν αποτελούσε μέρος της Ασίας, όπως πίστευαν αρχικά, οι ευρωπαϊκοί λαοί επιχείρησαν να βρουν ένα πέρασμα που θα τους επέτρεπε να φτάσουν στον Ειρηνικό από τα δυτικά. Η αμερικανική ήπειρος παρεμβλήθηκε στον δρόμο των εμπόρων και των εξερευνητών, που τη θεώρησαν, στην αρχή τουλάχιστον, ως σκόπελο για τις εμπορικές τους βλέψεις. Η γόνιμη φαντασία των Ευρωπαίων αποτέλεσε το έναυσμα για να εξερευνήσουν τα άγνωστα εδάφη, βέβαιοι καθώς ήταν ότι έπρεπε να υπάρχει το λεγόμενο Βορειοδυτικό Πέρασμα.
-Χάρτης της Βιρτζίνια
του Τζον Σμιθ-
Ο χάρτης που επιλέξαμε να αναλύσουμε στον παρόντα τόμο καταρτίστηκε από τον διάσημο εξερευνητή Τζον Σμιθ γύρω στο 1612 και μας διαφωτίζει σχετικά με τη γεωγραφική ακρίβεια με την οποία συντελέστηκε η κατάκτηση της Βόρειας Αμερικής. Οι ακριβείς πληροφορίες του, τόσο ως προς τη γεωγραφική διαμόρφωση όσο και ως προς την τοποθέτηση των αυτοχθόνων λαών, συνέβαλαν ώστε να χρησιμοποιηθεί στις εκστρατείες που οργανώθηκαν τις επτά επόμενες δεκαετίες με στόχο τη διασφάλιση των καλύτερων εμπορικών οδών στην περιοχή.
του Τζον Σμιθ-
Ο χάρτης που επιλέξαμε να αναλύσουμε στον παρόντα τόμο καταρτίστηκε από τον διάσημο εξερευνητή Τζον Σμιθ γύρω στο 1612 και μας διαφωτίζει σχετικά με τη γεωγραφική ακρίβεια με την οποία συντελέστηκε η κατάκτηση της Βόρειας Αμερικής. Οι ακριβείς πληροφορίες του, τόσο ως προς τη γεωγραφική διαμόρφωση όσο και ως προς την τοποθέτηση των αυτοχθόνων λαών, συνέβαλαν ώστε να χρησιμοποιηθεί στις εκστρατείες που οργανώθηκαν τις επτά επόμενες δεκαετίες με στόχο τη διασφάλιση των καλύτερων εμπορικών οδών στην περιοχή.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
27 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
27 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Ο νεώτερος κόσμος, σε όλες του τις διαστάσεις, είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του γεγονότος ότι οι Ευρωπαίοι, από τον 15ο αιώνα και μετά, διέδωσαν σε όλο τον πλανήτη τις ιδέες τους, το χρώμα του δέρματός τους και την τεχνολογία τους. Η διαδικασία αυτή, που συχνά συνοδεύτηκε από βία και καταστολή, είχε ως τελική συνέπεια να κυριαρχήσουν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη κατά την περίοδο του «νέου ιμπεριαλισμού» του 19ου και του 20ού αιώνα. Η συχνότητα με την οποία καταρτίζονταν ή αντικαθιστώνταν οι χάρτες των νέων κατακτημένων χωρών στη διάρκεια των πέντε αυτών αιώνων αντικατοπτρίζει την τεράστια εμπορική, διπλωματική και στρατηγική τους αξία.
-Νέα περιγραφή της Αφρικής,
του Βίλεμ Γιανσούν Μπλάου
Στα τέλη του 16ου αιώνα, ο Γιοχάνες Μπλάου, που ανήκε στην επιφανή οικογένεια των Φλαμανδών χαρτογράφων, ανέλαβε την έκδοση του περιώνυμου όσο και εξαίσιου Atlas Maior. Το έργο αυτό αποτελεί σύμβολο της δεξιοτεχνίας που χαρακτήριζε τη χρυσή εποχή της φλαμανδικής χαρτογραφίας και, ανάμεσα στα διαμάντια του, περιλαμβάνει έναν εκπληκτικά ακριβή χάρτη της αφρικανικής ηπείρου τον οποίο είχε καταρτίσει ο πατέρας του συμπιλητή, ο Βίλεμ Γιανσούν Μπλάου, το 1617.
του Βίλεμ Γιανσούν Μπλάου
Στα τέλη του 16ου αιώνα, ο Γιοχάνες Μπλάου, που ανήκε στην επιφανή οικογένεια των Φλαμανδών χαρτογράφων, ανέλαβε την έκδοση του περιώνυμου όσο και εξαίσιου Atlas Maior. Το έργο αυτό αποτελεί σύμβολο της δεξιοτεχνίας που χαρακτήριζε τη χρυσή εποχή της φλαμανδικής χαρτογραφίας και, ανάμεσα στα διαμάντια του, περιλαμβάνει έναν εκπληκτικά ακριβή χάρτη της αφρικανικής ηπείρου τον οποίο είχε καταρτίσει ο πατέρας του συμπιλητή, ο Βίλεμ Γιανσούν Μπλάου, το 1617.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Ο 17ος αιώνας είναι ο χρυσός αιώνας της χαρτογραφίας, με επίκεντρό του τις Κάτω Χώρες. Σε πόλεις όπως η Αμβέρσα, η χαρτογραφική αυτή αίγλη εκδηλώνεται μέσα από τις εργασίες των νέων επιχειρήσεων που προσλαμβάνουν και καταρτίζουν εκδότες, χαρτογράφους, εικονογράφους και χαράκτες. Γρήγορα ξεχωρίζουν κάποιες οικογένειες χαρτογράφων όπως οι Μπλάου, οι Χόντιους, οι Φαν ντε Κέερε και οι Γιανσόνιους, μεταξύ άλλων. Λαμβάνοντας υπόψη τους τις συνεισφορές διαπρεπών μορφών, όπως ο Γεράρδος Μερκάτορ, και τις πληροφορίες που έρχονται μετά από κάθε νέα αποστολή, οι χάρτες τους γράφουν ιστορία τόσο λόγω της ακρίβειάς τους όσο και εξαιτίας της διακοσμητικής τους ομορφιάς.
-Νέος γεωγραφικός και υδρογραφικός άτλαντας
του κόσμου, του Χέντρικ Χόντιους-
Το παρόν έργο, που εκδόθηκε το 1630, υπήρξε μια από τις μεγάλες επιτυχίες του Φλαμανδού χαράκτη και χαρτογράφου Χέντρικ Χόντιους, ο οποίος ξεχώριζε για το ισχυρό εμπορικό του αισθητήριο. Το ελκυστικότερο χαρακτηριστικό του έργου του είναι ότι διακοσμούσε τους χάρτες με ετικέτες στις οποίες απεικονίζονταν δημοφιλή πρόσωπα, εικόνες από τις πιο ξακουστές πόλεις και άλλα αντιπροσωπευτικά στοιχεία των χαρτογραφούμενων περιοχών.
του κόσμου, του Χέντρικ Χόντιους-
Το παρόν έργο, που εκδόθηκε το 1630, υπήρξε μια από τις μεγάλες επιτυχίες του Φλαμανδού χαράκτη και χαρτογράφου Χέντρικ Χόντιους, ο οποίος ξεχώριζε για το ισχυρό εμπορικό του αισθητήριο. Το ελκυστικότερο χαρακτηριστικό του έργου του είναι ότι διακοσμούσε τους χάρτες με ετικέτες στις οποίες απεικονίζονταν δημοφιλή πρόσωπα, εικόνες από τις πιο ξακουστές πόλεις και άλλα αντιπροσωπευτικά στοιχεία των χαρτογραφούμενων περιοχών.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Το ενδιαφέρον που ξυπνά και η γοητεία που ασκεί στην ανθρωπότητα ο ουράνιος θόλος χάνονται στα βάθη του χρόνου. Από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι επιχείρησαν να αναπαραστήσουν σε χάρτες τα όσα παρατηρούσαν στον ουρανό. Η ανάλυση αυτής της διαδρομής ανά τους αιώνες μάς προσφέρει ένα συναρπαστικό επιστημονικό και καλλιτεχνικό θέαμα.
-Ο ουράνιος άτλαντας Harmonia Macrocosmica του Aντρέας Κελάριους-
Το έργο Harmonia Macrocosmica seu Atlas universalis et novus σηματοδοτεί το απόγειο της ουράνιας χαρτογραφίας. Για να το δημιουργήσει, ο Γερμανός χαρτογράφος Αντρέας Κελάριους συνδύασε τις θεωρίες των Πτολεμαίου, Κοπέρνικου και Τύχωνος Μπράχε, καθώς και τις νέες μελέτες για τον Ήλιο, τη Σελήνη, τους πλανήτες, τις κινήσεις των άστρων και τη συγκρότηση των αστερισμών. Με βάση αυτά τα υλικά, φιλοτέχνησε το 1660 τον ωραιότερο ουράνιο άτλαντα στην Ιστορία, στον οποίο ανήκει ο χάρτης που αναλύουμε στον παρόντα τόμο.
Το έργο Harmonia Macrocosmica seu Atlas universalis et novus σηματοδοτεί το απόγειο της ουράνιας χαρτογραφίας. Για να το δημιουργήσει, ο Γερμανός χαρτογράφος Αντρέας Κελάριους συνδύασε τις θεωρίες των Πτολεμαίου, Κοπέρνικου και Τύχωνος Μπράχε, καθώς και τις νέες μελέτες για τον Ήλιο, τη Σελήνη, τους πλανήτες, τις κινήσεις των άστρων και τη συγκρότηση των αστερισμών. Με βάση αυτά τα υλικά, φιλοτέχνησε το 1660 τον ωραιότερο ουράνιο άτλαντα στην Ιστορία, στον οποίο ανήκει ο χάρτης που αναλύουμε στον παρόντα τόμο.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Τα πρώτα γνωστά σχέδια της Σελήνης τα δημιούργησε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι μεταξύ 1505 και 1508. Ήδη το 1647 ο Γιοχάνες Χεβέλιους, ένας Πολωνός έμπορος που είχε πάθος με την αστρονομία, δημοσίευσε το έργο του Σεληνογραφία, την πρώτη πραγματεία αφιερωμένη αποκλειστικά στη Σελήνη. Από τότε μέχρι σήμερα, η βούληση να καταρτισθεί ένας τοπογραφικός χάρτης της Σελήνης είχε ως αποτέλεσμα να σημειωθούν σπουδαία χαρτογραφικά επιτεύγματα .
-Χάρτης της Σελήνης, των Γιοχάνες Χεβέλιους
και Τζιοβάνι Μπατίστα Ριτσιόλι -
Ο χάρτης του 1707 που αναλύουμε στον παρόντα τόμο αποτελεί μια από τις πρώτες αναπαραστάσεις της ορατής όψης της Σελήνης, που τότε ήταν η μόνη γνωστή. Καρπός μιας πενταετίας αστρονομικών παρατηρήσεων, υπήρξε ένα από τα πιο διάσημα επιστημονικά έργα στον τομέα της χαρτογραφίας του 18ου αιώνα, ενώ χρησιμοποιήθηκε και για εκλαϊκευτικούς σκοπούς, με αποτέλεσμα να γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής.
και Τζιοβάνι Μπατίστα Ριτσιόλι -
Ο χάρτης του 1707 που αναλύουμε στον παρόντα τόμο αποτελεί μια από τις πρώτες αναπαραστάσεις της ορατής όψης της Σελήνης, που τότε ήταν η μόνη γνωστή. Καρπός μιας πενταετίας αστρονομικών παρατηρήσεων, υπήρξε ένα από τα πιο διάσημα επιστημονικά έργα στον τομέα της χαρτογραφίας του 18ου αιώνα, ενώ χρησιμοποιήθηκε και για εκλαϊκευτικούς σκοπούς, με αποτέλεσμα να γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
23 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
23 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Η λογοτεχνία βρίσκεται πίσω από τις περισσότερες προόδους της χαρτογραφίας φανταστικών κόσμων. Οι κόσμοι αυτοί αναδύονται μέσα από λογοτεχνικά έργα και, σε πολλές περιπτώσεις, τα υπερβαίνουν για να αποτελέσουν μέρος του συλλογικού και, κατ’ επέκταση, του χαρτογραφικού φαντασιακού. Αναφερόμαστε σε τόπους όπως η Μέση Γη του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν ή η Χώρα των Θαυμάτων όπου βίωσε τις περιπέτειές της η Αλίκη.
-Χάρτης της Χώρας της Αφθονίας,
του Γιόχαν Μπάπτιστ Χόμαν-
Ο χάρτης που αναλύουμε στον παρόντα τόμο, έργο του Γερμανού γεωγράφου Γιόχαν Μπάπτιστ Χόμαν, είναι η πρώτη χαρτογραφική αναπαράσταση της μυθικής Χώρας της Αφθονίας, ιδιαίτερα δημοφιλούς την εποχή του Μεσαίωνα, όπου το ποτό και το φαγητό δεν τελειώνουν ποτέ και όπου δεν υπάρχει η ένδεια που μάστιζε τους χωρικούς επί του φεουδαρχικού καθεστώτος.
του Γιόχαν Μπάπτιστ Χόμαν-
Ο χάρτης που αναλύουμε στον παρόντα τόμο, έργο του Γερμανού γεωγράφου Γιόχαν Μπάπτιστ Χόμαν, είναι η πρώτη χαρτογραφική αναπαράσταση της μυθικής Χώρας της Αφθονίας, ιδιαίτερα δημοφιλούς την εποχή του Μεσαίωνα, όπου το ποτό και το φαγητό δεν τελειώνουν ποτέ και όπου δεν υπάρχει η ένδεια που μάστιζε τους χωρικούς επί του φεουδαρχικού καθεστώτος.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
Προσαρτήσεις εδαφών, διαμελισμός πολιτικών οντοτήτων, παρακμή αυτοκρατοριών… Από τους Αρχαίους Χρόνους, η χαρτογραφία αντανακλά τις συνεχείς αλλαγές συνόρων που σημειώνονται στον κόσμο, ειδικότερα μεταξύ 19ου και 20ου αιώνα, όταν το τέλος της αποικιοκρατίας και των παγκόσμιων πολέμων επέφερε αξιοσημείωτες αλλαγές στα όρια των επικρατειών. Στην πραγματικότητα, οι μεταβολές ποτέ δεν σταμάτησαν και σήμερα υπάρχουν Κράτη που βλέπουν τα σύνορά τους να αλλοιώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής.
-Χάρτης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας,-Αυτοκρατορίας,
από τον Γεωγραφικό Άτλαντα της Ρωσίας-
Η Ρωσία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας με μεταβαλλόμενα σύνορα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Οι πρώτες προσπάθειες κατάρτισης ενός χάρτη της Ρωσίας τελεσφόρησαν κατά τον 16ο αιώνα, ωστόσο η αναλυτική χαρτογράφηση αυτής της αχανούς χώρας επιτεύχθηκε τον 18ο αιώνα, υπό την εποπτεία της Ακαδημίας Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης. Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1745 εκδόθηκε για πρώτη φορά ο Γεωγραφικός Άτλαντας της Ρωσίας αποτελούμενος από δεκαεννέα χάρτες των επαρχιών του ευρασιατικού γίγαντα και από έναν γενικό χάρτη, τον οποίο αναλύουμε σε αυτό τον τόμο.
από τον Γεωγραφικό Άτλαντα της Ρωσίας-
Η Ρωσία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα χώρας με μεταβαλλόμενα σύνορα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Οι πρώτες προσπάθειες κατάρτισης ενός χάρτη της Ρωσίας τελεσφόρησαν κατά τον 16ο αιώνα, ωστόσο η αναλυτική χαρτογράφηση αυτής της αχανούς χώρας επιτεύχθηκε τον 18ο αιώνα, υπό την εποπτεία της Ακαδημίας Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης. Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1745 εκδόθηκε για πρώτη φορά ο Γεωγραφικός Άτλαντας της Ρωσίας αποτελούμενος από δεκαεννέα χάρτες των επαρχιών του ευρασιατικού γίγαντα και από έναν γενικό χάρτη, τον οποίο αναλύουμε σε αυτό τον τόμο.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ
7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
Καθώς πολλαπλασιάζονταν οι εγκαταστάσεις Άγγλων και Γάλλων στην Βόρεια Αμερική, με συνέπεια τη διαρκή αύξηση του πληθυσμού, πρόβαλλε επιτακτική η ανάγκη αναζήτησης πόρων στον Νέο Κόσμο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επέκταση των Ευρωπαίων σε περιοχές όπου μέχρι τότε δεν είχαν ποτέ κατοικήσει Δυτικοί. Πλάστηκε τότε, τον 19ο αιώνα, ο όρος «Παλιά Δύση», που συνδεόταν με την υπόσχεση για μια νέα, καλύτερη ζωή. Αυτή η Δύση, ωστόσο, ήταν ο χώρος όπου διέμεναν διάφοροι αμερινδιανικοί λαοί, που βαθμιαία εκδιώκονταν από τα πατρογονικά εδάφη τους ή και εξολοθρεύονταν.
-Γενικός χάρτης των μέσων
βρετανικών αποικιών στην Αμερική-
Ο χάρτης του 1776 που αναλύουμε στον παρόντα τόμο δείχνει κάποιες από τις κυριότερες ευρωπαϊκές αποικίες στη Βόρεια Αμερική καθώς και τις περιοχές που, το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, ανήκαν ακόμη στην αμερινδιανική συνομοσπονδία. Καταρτισμένος με εμφανώς πολιτική σκοπιμότητα, ο χάρτης αυτός είναι μια άκρως ενδιαφέρουσα μαρτυρία που συμβάλλει στο να κατανοήσουμε τις γεωγραφικές γνώσεις των Ευρωπαίων εκείνης της εποχής για τα συγκεκριμένη περιοχή.
βρετανικών αποικιών στην Αμερική-
Ο χάρτης του 1776 που αναλύουμε στον παρόντα τόμο δείχνει κάποιες από τις κυριότερες ευρωπαϊκές αποικίες στη Βόρεια Αμερική καθώς και τις περιοχές που, το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, ανήκαν ακόμη στην αμερινδιανική συνομοσπονδία. Καταρτισμένος με εμφανώς πολιτική σκοπιμότητα, ο χάρτης αυτός είναι μια άκρως ενδιαφέρουσα μαρτυρία που συμβάλλει στο να κατανοήσουμε τις γεωγραφικές γνώσεις των Ευρωπαίων εκείνης της εποχής για τα συγκεκριμένη περιοχή.
Ο εκδότης διατηρεί το δικαίωμα αλλαγών στους τίτλους, στη σειρά και τις ημερομηνίες κυκλοφορίας των τόμων.
Επικοινωνία: RADNET τηλ. 211 1825 140, email: radnet.home@gmail.com
Κατασκευή ιστότοπου RADNET ™ v.2.40 ©2021
Κατασκευή ιστότοπου RADNET ™ v.2.40 ©2021